In de paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen in de begroting worden de beleidsuitgangspunten voor het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare ruimte en de gemeentelijke gebouwen weergegeven. Het beleid hierover ligt vast in de beleidsplannen die voor de verschillende onderdelen zijn opgesteld. De beleidsplannen bevatten de kaders voor het kwaliteitsniveau van deze onderdelen.
Hieronder wordt per onderdeel weergegeven welke opmerkelijke en relevante zaken zich in het afgelopen jaar hebben afgespeeld.

Duurzaamheidskader
Via haar kapitaalgoederen kan de gemeente invulling geven aan de eigen voorbeeldfunctie op duurzaamheid. Binnen het Programma Duurzaam Houten wordt hierop specifiek ingezet met de Verduurzaming van het gemeentelijk Vastgoed en de Impuls Circulair Inkopen (zie deelprogramma Duurzaamheid & energietransitie). Zo worden veelal natuurlijke momenten benut voor verduurzaming

Openbare Ruimte

Onderdeel 1: Bovengrondse Infrastructuur (inclusief wegen)

Kader
Vanaf 2013 is het Beeldkwaliteitskader Openbare Ruimte van kracht, gebaseerd op het door de raad vastgestelde sobere “Nieuw Houtens Niveau”.
Samengevat worden de volgende typen areaal, locaties en bijbehorende kwaliteitsnormen gehanteerd:  

In juni 2015 zijn de Kaders vervolgtraject programma-BOR door de raad vastgesteld. Hierin wordt een aantal financiële maatregelen genomen om de Bestemmingsreserve BOR (t.b.v. groot onderhoud) op niveau te houden en om eventueel investeringen in innovaties binnen het BOR programma mogelijk te maken. Ook is een 5-tal bedrijfswaarden vastgesteld (kosten/baten, beeldkwaliteit, duurzaamheid, kwaliteit leefomgeving, en draagvlak) die leidend zullen zijn in het maken van keuzes in (vernieuwd) beheer.

Belangrijke ontwikkelingen
Het aantrekken van de economie in de afgelopen jaren leidt tot hogere uitvoeringskosten bij aannemers.
De gevolgen van de klimaatverandering worden zichtbaar. We krijgen steeds meer te maken met de processierups waarvan de bestrijding hoge kosten met zich mee brengt. Wanneer de droogte zoals in 2018 een structureel verschijnsel wordt, dan betekent dit dat jonge aanplant in de toekomst vaker water moet krijgen.
Het vergroten van de biodiversiteit wordt een steeds belangrijker aandachtspunt in het beheer. Naarmate de bomen groter worden in Houten krijgen we steeds vaker te maken met wortelopdruk wat de verharding aantast.

Stand van zaken
We kunnen het areaal nog op de gewenste beeldkwaliteit houden. Dit geldt niet voor onkruid op verharding (reiniging). Hiervoor wordt een aanpak ontwikkeld voor het komende jaar.
De afgelopen jaren is met groot onderhoud en vervanging de kwaliteit van de houten en betonnen bruggen sterk verbeterd. Bij een klein deel van de houten bruggen moet dit nog gebeuren. Tot die tijd zijn hier nog jaarlijks kleinere reparaties nodig om ze te laten voldoen aan de eisen op het gebied van veiligheid en functionaliteit.
De afgelopen jaren zijn veel steigers die aan het eind van hun levensduur waren, verwijderd en niet meer teruggeplaatst. Dit betekent geen kosten meer voor beheer, onderhoud en vervanging, maar ook een afname in de kwaliteit van de openbare ruimte.
In Houten Noord is op alle plekken waar dit mogelijk was de afgelopen jaren de bestaande beschoeiing, die bijna volledig vergaan was, vervangen door  natuurvriendelijke oevers met onderwaterbeschoeiing. Dit betekent enerzijds een initiële forse investering, maar ook dat hier geen onderhoud en/of vervanging meer nodig is aan beschoeiingen.
Op dit moment hebben we een beperkte maar aanvaardbare achterstand in het onderhoud van de openbare verlichting. We zijn nu bezig met een nieuwe aanbesteding van het onderhoud en vervanging die in 2021  gereed moet zijn. Het wegwerken van de onderhoudsachterstand in de komende paar jaar nemen we hierin mee.

Planning 2020
Op basis van weginspecties wordt een jaarplan voor 2020 opgesteld voor het uit te voeren groot en klein onderhoud en de vereiste vervangingen. Dit plan is aan het eind van het jaar beschikbaar.
Net als in 2019 zullen we op ongeveer 150 locaties (totaal ca 6000 m2) onderhoud plegen aan elementenverharding. Op klein onderhoud aan elementenverharding worden er ca 2.000 koppeluren stratenmakers ingezet. Wat betreft asfaltverharding is een belangrijk project in 2020 het herstellen van (het rode asfalt van) fietspaden.

Elk voorjaar worden alle bruggen, tunnels en steigers geïnspecteerd. Daar waar nodig wordt direct ingegrepen en overige reparaties worden hetzelfde jaar nog uitgevoerd. Bij civieltechnische kunstwerken is het van groot belang om de kwaliteit jaarlijks d.m.v. inspecties te monitoren en de technische staat op orde te houden.

Onderdeel 2: Ondergrondse infrastructuur (inclusief riolering)

Kader
De Wet Milieubeheer schrijft voor dat de gemeente over een actueel bestuurlijk vastgesteld Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) beschikt. In Houten hebben we een breed Water en Rioleringsplan (WRP) waarin is weergegeven hoe de gemeente haar stedelijke watertaken uitvoert. De stedelijke watertaken omvatten het grond-, oppervlakte-, hemel- en afvalwaterbeheer. In 2019 komt er een nieuwe WRP 2020-2023. Voor het bekostigen van de stedelijke watertaken heft de gemeente rioolrecht.

Op grond van de regels van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) zijn er voor de financiële afwikkeling naast een Voorziening Egalisatie tarieven rioolheffing nog twee andere voorzieningen en één reserve nodig.

a)   Voor de risicoafdekking in het stedelijke (afval)waterbeheer is de Spaarvoorziening voor
vervanging en risicoafdekking riolering met een omvang van € 1.250.000 ingesteld. Dit is
ongeveer 0,7% van de totale waarde van het rioleringsstelsel.
b)   Voor waterbodembeheer is de Spaarvoorziening waterbodembeheer (conform BBV art. 44 1d
ingesteld waarin gespaard wordt voor de kosten van baggerwerkzaamheden die planmatig
om de circa 12 jaar plaatsvinden. De jaarlijkse storting in deze voorziening is vanaf 2020 €196.000.
c)   Efficiency en aanbestedingsvoordelen worden afgewikkeld in de bestemmingsreserve
efficiency resultaten en aanbestedingsvoordelen. De raad beslist over de inzet van de
middelen in deze reserve.

De periodieke herziening van het WRP is het moment waarop de raad beslist wat de werkelijke en benodigde stand van de reserves en voorzieningen moet zijn. De raad bepaalt dan ook de hoogte van de rioolheffing voor de nieuwe periode.

Belangrijke ontwikkelingen
Door de klimaatverandering krijgen we vaker te maken met extreme regenbuien en droogte.
Momenteel zijn we in regionaal verband actief in het samenwerkingsverband Water en Klimaat, een samenvoeging van Winnet en de CRA. Klimaatadaptatie is daar ook een belangrijk aandachtspunt.
Stand van zaken
Het rioleringsstelsel verkeert in een goede staat. Naast het reguliere beheer van het rioleringsstelsel  vergt de komende planperiode het voorkomen van waterschade en overlast door extreme buien en het baggeren van watergangen de nodige aandacht.

Planning 2020
De belangrijke projecten in 2020 zijn:

• Vervanging van verschillende gemalen.
• Uitvoering van maatregelen tegen waterschade door hevige buien in panden.
  
• Het stimuleren van ontstenen/vergroenen en afkoppelen door bewoners en bedrijven.
  
• Gemeentelijke projecten om te ontstenen/vergroenen en af te koppelen.Verbetering van de doorstroming van het oppervlaktewater in Houten Noord.
• Baggeren van watergangen.

Onderdeel 3: Kunstobjecten in het openbare gebied

Elk jaar in september vindt een schouw plaats van de ruim 50 kunstobjecten voor het bepalen van het benodigde klein onderhoud (één of tweejarig) en groot onderhoud.
In 2019 wordt een beleidsnota vastgesteld met daarin de visie, ambitie, categorie-indeling (t.b.v. de jaarlijkse budgetten voor dagelijks en groot onderhoud) en inhoudelijke criteria (kaders) met betrekking tot aankoop- en collectiebeleid.

Gemeentelijke gebouwen

Onderdeel 4: Welzijns -en sportaccommodaties

In november 2015 zijn de meerjarenonderhoudsplannen 2016 – 2025 voor de gemeentelijke gebouwen, waaronder de welzijns- en sportaccommodaties  door de raad vastgesteld. Het onderhoudsniveau voor de gebouwen is door de raad vastgesteld op niveau 3, sober, doelmatig, instandhouding en veilig.  De financiële effecten van de plannen zijn in de meerjarenbegroting 2020 opgenomen waardoor de panden tegen het gekozen kwaliteitsniveau onderhouden kunnen worden. Bij panden die mogelijk deel uit gaan maken van toekomstige ontwikkelingen, zoals de centrumvisie die begin 2020 gepresenteerd gaat worden, is het onderhoud gericht op instandhouding. Daar waar accommodaties op kortere termijn een andere bestemming/eigenaar zullen krijgen, zal qua onderhoud uiterste terughoudendheid worden betracht. Er is reeds een planning doorgevoerd voor de onderhoudslasten in de begroting 2020. In 2020 worden nieuwe duurzame meerjarenonderhoudsplannen opgesteld.

Als onderdeel van het project Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed worden zonnepanelen geplaatst daar waar dit technisch mogelijk is en voor zover de terugverdientijd van de investeringen redelijk is.

Onderdeel 5: Onderwijshuisvesting

Het huidige Strategisch Huisvestingsplan Onderwijs loopt af in 2020. In overleg met de schoolbesturen zal in 2020 een nieuw huisvestingsplan worden opgesteld en voor besluitvorming worden aangeboden.
Het huisvestingsplan zal inzicht geven in de visie, het beleid en de knelpunten en oplossingsrichtingen voor de onderwijshuisvestingsproblematiek in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Zowel het onderwijs als de gemeente zien zich geconfronteerd met op enig moment afnemende leerlingaantallen, verouderde gebouwen alsmede verandering in wetgeving. Aspecten als duurzaamheid, multifunctionaliteit, toegankelijkheid en bereikbaarheid en inclusief onderwijs gaan een belangrijke rol spelen in de gesprekken met de schoolbesturen.

Met het oog op de wettelijk vastgelegde gemeentelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting en de noodzaak van een lange termijnvisie zorgt het huisvestingsplan voor:

• een duidelijke visie en een beleidsmatig kader voor huisvesting van onderwijsvoorzieningen in de gemeente Houten;
• zicht op de beschikbare voorzieningen en de omvang van de noodzakelijke huisvestingsvoorzieningen voor onderwijs in de komende jaren.

Het huisvestingsplan besteed aandacht aan:

• de huidige en toekomstige positie van de onderwijsinstellingen (zowel kwalitatief als kwantitatief).
• de knelpunten op korte, middellange en lange termijn.
• de uitgangspunten voor het huisvestings- en accommodatiebeleid.
• een toekomstscenario op basis van inventarisatie, knelpuntenanalyse en beleidsvoorkeuren.
• een toetsingskader voor de beoordeling van investeringsaanvragen voor onderwijs.
• financiële meerjaren-ontwikkeling van de huisvesting.

Sinds 1 januari 2015 is de financiële verantwoordelijkheid voor het groot onderhoud aan schoolgebouwen door het Rijk overgeheveld van gemeente naar schoolbesturen. De gemeentelijke meerjarenonderhoudsplanning heeft slechts betrekking op de gemeentelijke onderwijslocaties: schoolwoningen en de multifunctionele accommodaties Limes. Actualisatie van deze meerjarenonderhoudsplanning vindt eveneens in 2020 plaats.

Onderdeel 6: Gemeentelijke gebouwen

Dit betreft het gemeentehuis, het Kant 3, de gemeentewerf, de wijkposten, de brandweergebouwen, de fietstransferia en de daaraan gekoppelde commerciële ruimten, het kringloopcentrum, de kerktorens van de Nederlands Hervormde kerk aan het Plein (Oude Dorp), de kerk aan de Waalseweg in Tull en 't Waal en de kerk aan de Brink in Schalkwijk en de gebouwtjes op beide gemeentelijke begraafplaatsen. Net als de gemeentelijke welzijns- en sportaccommodaties worden de overige gemeentelijke gebouwen onderhouden conform de door de gemeenteraad eind 2015 vastgestelde meerjarenonderhoudsplannen. Het onderhoudsniveau voor de gebouwen is door de raad vastgesteld op niveau 3, sober, doelmatig, instandhouding en veilig.  De effecten van de plannen zijn in de begroting 2020 verwerkt. Met de huidige financiële middelen kunnen de panden op het huidige kwaliteitsniveau onderhouden worden. In 2020 zullen nieuwe duurzame meerjarenonderhoudsplannen worden opgesteld.

Verduurzaming van het gemeentehuis is onderdeel van het project Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed. Als onderdeel van het project Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed worden zonnepanelen geplaatst daar waar dit technisch mogelijk is en voor zover mogelijk is en voor zover de terugverdientijd van de investeringen redelijk is. (zie deelprogramma Duurzaamheid & energietransitie).

Financieel kader kapitaalgoederen

De mate van onderhoud bepaalt de kwaliteit en de levensduur van de kapitaalgoederen. Onderscheid wordt gemaakt tussen aan de ene kant de reguliere beheer-/exploitatiekosten en aan de andere kant de groot onderhoudskosten. De verhouding tussen en de omvang van beide kostensoorten geeft een beeld van de financiële inspanningen die noodzakelijk waren. De actuele staat van onderhoud en het gekozen beeldkwaliteitsniveau (Het Nieuw Houtens Niveau) zorgen er voor dat steeds nieuwe afwegingen gemaakt moeten worden. De op stapel staande gemeentelijke ombuigingen hebben mogelijk effect op het niveau van onderhoud.

Hieronder volgt een tabel met de omvang van het onderhoud kapitaalgoederen, onderverdeeld in regulier en groot onderhoud.